In zijn boek Climate Propagandas: Stories of Extinction and Regeneration (The MIT Press, 2024) onderzoekt Jonas Staal verschillende propaganda-narratieven over de klimaatcrisis  — van liberale verhalen die de nadruk leggen op individuele keuzes, tot libertaire visies die de situatie zien als kans voor technologiebedrijven, van complottheorieën die klimaatverandering ontkennen, tot eco-fascistische tendensen die zich richten op wie het ‘recht’ heeft om te overleven.  

Tegelijk pleit hij vurig voor wat hij “transformatieve klimaatpropaganda” noemt: verhalen en beelden die niet de dood voorspellen, maar voorstellen doen voor herstel, regeneratie en collectief leven — met een intersectionele blik, die rekening houdt met kolonialisme, ongelijkheid en andere machten. 

In deze 3,5u durende workshop gaat Staal, samen met de deelnemers eerst dieper in op de vraag: wat is propaganda eigenlijk, en hoe werkt het, gevolgd door een aantal fysieke gemeenschappelijke oefeningen om het idee van propaganda en propagering ook sensorisch te bevatten. Deelnemers gaan vervolgens in werkgroepen aan het werk om zelf emancipatorische propagandas te oefenen en testen. 

Deze workshop is bestemd voor iedereen die wil voortbouwen op een praktijk binnen de kunsten, het middenveld of verenigingsleven, mensen verbonden aan lokale klimaatverzetsgroepen, etc. Je brengt de content/cause mee die je wil uitdragen.  

We verwachten dat je de hele training meedoet, je haalt er het meest uit als je ook bijdraagt. 

Sinds de publicatie van haar tweede roman in 2018 biedt Kes Otter Lieffe een platform voor gemarginaliseerde schrijvers om samen te komen, uitdagingen en oplossingen te delen en hun vakmanschap te verdiepen. Ben je queer en wil je werken aan het schrijven van gemarginaliseerde personages, het creëren van een setting, het schrijven van utopieën en het bouwen van werelden? Klik dan hier en schrijf je in voor een prijs die je zelf kiest, vanaf 0 euro.

Hoe kunnen we een rechtvaardige wereld blijven verbeelden in tijden van oorlog, ecologische ontwrichting en groeiende ongelijkheid? Tijdens dit panelgesprek brengen we vier inspirerende denkers samen die elk op hun manier werken aan een rechtvaardige en hoopvolle toekomst. In dit gesprek verkennen ze samen wat ecologische rechtvaardigheid betekent in de praktijk — en hoe actieve hoop kan dienen als kracht voor verzet, verbeelding en herstel.

Joyeeta Gupta, Jens Meijen, Jonas Staal en Kes Otter Lieffe gaan samen in gesprek over de vraag hoe we hoop levend kunnen houden in tijden van crisis — niet als vlucht, maar als actieve keuze om te blijven bouwen aan een rechtvaardige wereld.

Denk mee na over een Grondwet voor de Toekomst 

De Global Constitution Workshop met Dr. Gupta geeft je een unieke kans om samen na te denken over de rechten en plichten van mens en planeet in de 21e eeuw. 

In kleine groepjes verkennen we ideeën, laten we minderheidsgroepen aan het woord en bouwen we samen aan een wereldwijde grondwet die sociale rechtvaardigheid, ecologische duurzaamheid en mondiale verbondenheid centraal zet.  

Jonas Staals vroege werk draaide sterk om de analyse en vormgeving van politieke verbeelding, machtsstructuren en de vraag hoe kunst een nieuwe publieke sfeer kan construeren. Een project als New World Summit (2012–heden) — een reeks ‘parlementen’ voor als terroristen vervolgde politieke groeperingen— onderzochten hoe we alternatieve gemeenschappen kunnen vormen tegen de surveillance, repressie en staatsterreur van de Oorlog tegen Terreur. 

Steve Bannon: A Propaganda Retrospective (Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, 2018) was een tentoonstelling waarin hij de films, mediaproducties en performativiteit van de campagnes van de Amerikaanse alt-right strateeg analyseerde, om zichtbaar te maken hoe Bannon beeld en verhaal inzet om nationalistische en autoritaire politiek te propageren en normaliseren. 

Reeds in 2013 werkte Staal met de National Democratic Front of the Philippines aan een tribunaal dat de “onnatuurlijke” orkaan Haiyan centraal stelde die desastreuze gevolgen had voor arme en werkende mensen en hun ecosystemen in de Filippijnen. Sinds 2021 organiseert hij met advocaat Radha D’Souza de Court for Intergenerational Climate Crimes, of “CICC”, waarmee zij staten en corporaties vervolgen voor klimaatmisdaden uit het verleden, in het heden en gericht tegen de mogelijkheid van een collectieve toekomst.  

In dit gesprek nodigt curator Laura Herman de kunstenaar uit om enkele van deze recente projecten uitgebreid te presenteren en te bespreken. Hoe belangrijk is vorm en vormgeving? Waarom teruggrijpen naar performatieve versies van hoorzittingen, parlementen en tribunalen? Hoe verhouden zulke werken zich tot bestaande politieke instituties, en kunnen ze ook buiten de kunstwereld doorwerken? Welke rol speelt verbeelding in de strijd om klimaatrechtvaardigheid, en hoe balanceert Staal tussen het abstracte van mondiale catastrofe en het concreet maken van verantwoordelijkheid? En tenslotte: wie behoort volgens hem tot het “collectieve lichaam” dat zijn werk centraal stelt, en hoe ziet hij de toekomst van kunst die zich zo expliciet op het politieke toneel begeeft? 

Voor gemarginaliseerde gemeenschappen is het creëren van collectieve vormen van ‘thuis’ al lang een manier om te overleven in een vijandige wereld. In tijden van crisis, en met toekomstige crises in het verschiet, voelen deze praktijken van verzet, zorg, collectief verdriet en verwantschap vitaler dan ooit. Wat kunnen we allemaal leren van queer verzet? 

In haar roman Home is a Verb, die zich afspeelt tegen de achtergrond van een ingrijpende toekomstige crisis, onderzoekt Kes Otter Lieffe deze vragen met tederheid en urgentie. Haar werk herinnert ons eraan dat thuis niet alleen gaat over de gekozen familie onder mensen, maar ook over verwantschap met meer dan menselijke werelden. In dit interview met de auteur putten we uit passages uit het boek en maken we een reis langs thema’s als dreiging, strijd en vlucht – van overleven en het onmiddellijke gevaar, via organisatie en collectief verzet, naar transformatie en de mogelijkheid van nieuwe manieren van zijn. 

AI lijkt zich te snel te ontwikkelen om door de samenleving bijgehouden te kunnen worden. De impact ervan op scholen, jobs, het informatie-ecosysteem en zelfs ons sociale leven is onmiskenbaar. Bijna iedereen heeft reden om zich zorgen te maken over AI, van ouders, leerkrachten en studenten tot medische professionals, kunstenaars en ambtenaren. 

Worden we te afhankelijk van deze systemen? Waarom is dat een slechte zaak? Het gebruik van technologie is ook een politieke kwestie: wiens belangen worden gediend door het kritiekloze gebruik van deze technologieën in de samenleving? En hoe kunnen we ons hiertegen verzetten? 

Heb je twijfels, zorgen of vragen over AI? Neem dan deel aan een interactieve fishbowl-discussie met Jens Meijen, waar je je ervaringen kan delen en je stem kan laten horen. 

Details volgen

Sonoreille bewandelt samen met de artiesten van Forsiti’A de geluidsgolven van de stad, waar elke klank een verhaal vertelt. De artiesten, die in de straten van Brussel leven, vangen verborgen geluiden op en laten deze, na eigen interpretatie, weerklinken. Doorheen verschillende ateliers leren ze – samen met makers Max-Lena Vanden Eynde en Aisha Adepoju – de eerste kneepjes van het vak om hun verhalen te vertalen naar een audiowandeling. Laat je meedeinen in deze wereld vol klank, en zie de stad door de ogen van zij die haar als geen ander kennen. 

Forsiti’A initieert en begeleidt sociaalartistieke trajecten met kwetsbare Brusselaars. Het initiatief is een samenwerking tussen De Markten, Link=Brussel en HOBO, en beoogt een participatieve en gemeenschapsvormende werking die de schoonheid van Brussel etaleert. De artiesten worden gesteund in het ontplooien van hun artistieke talenten a.d.h.v. een jaarlijkse productie en verkennen het artistieke veld via culturele uitstappen. Waar de voorbije jaren de focus lag op theaterproducties, laat Forsiti’A de artiesten nu ook kennismaken met tal van verschillende artistieke disciplines. 

Wat betekent een sociaal rechtvaardig klimaatbeleid? Hoe bepalen we de grenzen waarbinnen onze planeet leefbaar blijft en iedereen op aarde een goed leven kan nastreven? In dit gesprek gaan Joyeeta Gupta, gerenommeerd klimaatwetenschapper en David Van Reybrouck, schrijver met een scherpe blik op democratie en dekolonisatie, in dialoog. 

Samen onderzoeken ze wat klimaatrechtvaardigheid in de praktijk betekent en hoe we kunnen bouwen aan een wereld waarin we tegelijk de grenzen van de aarde respecteren en sociale gelijkheid versterken. Een inspirerende ontmoeting tussen wetenschap en literatuur, analyse en verbeelding. 

Decennialang gaf bioloog en tv-maker David Attenborough de natuur een stem die miljoenen mensen raakte. Maar die stem is niet neutraal. Welke verhalen bepalen ons beeld van de klimaatcrisis? In Climate Propagandas. Video Study (2020) toont kunstenaar Jonas Staal hoe film niet alleen de klimaatcrisis toont, maar zelf een strijdtoneel is van ideologie en macht: van campagnes die individuen verantwoordelijk stellen tot complottheorieën en ecofascistische fantasieën. Ook de vertrouwde stem van de natuurdocumentaire blijkt deel van dit propagandalandschap. 

Tegelijkertijd beïnvloeden ook beelden die niet als propaganda bedoeld zijn hoe we naar klimaat en ecologie kijken. Twee jonge filmmakers tonen hoe lokale, persoonlijke en verbeeldingsrijke perspectieven ons begrip van ecologie kunnen verdiepen. In underneath it flickers (2024, 19’) richt de Brusselse lau persijn de camera op de Josaphat-site, een stuk braakland dat uitgroeide tot toevluchtsoord voor flora en fauna. In de animatiefilm Beef for Climate (2024, 3’55) verweeft Mona D’hertefelt humor en ernst in een speelse reflectie op schuld, verantwoordelijkheid en collectieve actie. 

Na de vertoningen volgt een gesprek met de filmmakenden en het publiek. Over de macht van beelden, over ecologie en rechtvaardigheid, en over de vraag: welke beeldtaal kan de urgentie van de klimaatcrisis vandaag voelbaar maken?   

Programma:

15u00 Kortfilms

• Climate Propagandas, Video Study – Jonas Staal, 2020, 16’03  
• underneath it flickers – lau persijn, 2024, 19’ 
• Beef for Climate – Mona D’hertefelt, 2024, 3’55 

16u15 – 17u00 Nagesprek 

lau persijn (die/hun) is een Brusselse filmmaker en medeoprichter van One Field Fallow (OFF), een queer collectief en socio-culturele ruimte, en van ACAB Kino, een grassroots cinema waar solidariteit, gemeenschap en verzet centraal staan. lau studeerde af aan KASK School of Arts in Gent met de film underneath it flickers. lau’s filmpraktijk vertrekt vanuit een fascinatie voor meer-dan-menselijke ecologieën en onderzoekt cinema als een medium om dominante perspectieven te bevragen en te deconstrueren. underneath it flickers werd geselecteerd voor de Competitie voor Belgische Studentenshorts op Film Fest Gent en bekroond met de Prix du Jury voor Jeune Cinéma Belge op Festival En Ville in Brussel. De film werd vertoond in onder meer Beursschouwburg, Het Bos, KASKcinema, Pianofabriek, RITCScinema en WIELS. 

Soms kan het lezen en bespreken van een tekst ontmoedigend zijn, dus voor dit gezamenlijke leesmoment hoef je niets voor te bereiden. We komen samen rond een lange tafel waarop afgedrukte fragmenten van geselecteerde teksten verspreid liggen. Je kiest een plek om te zitten, te lezen en schrijven. Alles wat nodig is, is zin om in de tekst te duiken en om samen gedachten te verkennen rond het alomtegenwoordige concept van tijd. Voorafgaande kennis van het onderwerp is niet nodig. Dit moment is bedoeld om samen na te denken over feministische en queer ecologie en vragen en gedachten rondom de teksten te bespreken. Dit zal gebeuren in het Engels, Frans en Nederlands. Het enige wat je mee hoeft te brengen, is je enthousiasme.  

Gemodereerd door Deno Vogelaers (die/hij), facilitator en gemeenschapsorganisator. Hun belangrijkste interesses zijn queer/transrechten, politieke drag en klimaatrechtvaardigheid. Hij is lid van de collectieven Critical Queer Solidarity en Creature Kin. Deno heeft een master in genderstudies, waar hij afstudeerde met een scriptie over monsterlijkheid als metafoor voor transwoede.

Sinds het verschijnen van The Great Derangement (2016) van Amitav Ghosh is de klimaatcrisis een onmiskenbaar thema geworden in de literatuur. Schrijvers en dichters grijpen steeds vaker naar poëzie, proza, graphic novels en spoken word om de urgentie van klimaatverandering tastbaar te maken. Maar hoe effectief is fictie in deze context? Kan verbeelding werkelijk bijdragen aan bewustmaking en gedragsverandering, of blijft de impact vooral symbolisch? 

In dit panelgesprek brengen we drie stemmen samen die elk op hun eigen manier de raakvlakken tussen literatuur, wetenschap en ecologie verkennen. Gry Ulstein onderzoekt hoe ‘the weird’ en ecokritiek onze blik op klimaat en omgeving verschuiven. Jens Meijen, dichter en romancier, schrijft over technologie, natuur en de toekomst van de mens. Emma Zuiderveen combineert haar werk als milieuwetenschapper met schrijverschap, en verbindt in haar poëzie harde data met literaire verbeelding. 

Samen met moderator Fiep van Bodegom gaan ze in gesprek over de vraag hoe literatuur – in haar vele vormen – kan bijdragen aan ons begrip van de klimaatcrisis, en welke rol kunst en fictie kunnen spelen in het oproepen van nieuwe manieren van denken en handelen. 

Gry Ulstein werkt als postdoctoraal onderzoeker en beleidsmedewerker aan het Centre for Literary and Intermedial Crossings (CLIC) van de Vrije Universiteit Brussel. Ze publiceerde uitgebreid over de representatie van klimaatverandering, ecologisch denken en het niet-menselijke in hedendaagse fantastische literatuur of Weird fiction. Door het fantastische als kritische lens te gebruiken, laat ze zien hoe het Antropoceen en zijn complexe processen op een productieve manier bevraagd kunnen worden. Hoewel ze niet gelooft dat klimaatfictie – of welke fictie dan ook – de vele crises van opwarming en overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen kan ‘oplossen’, is Gry ervan overtuigd dat eco-geïnspireerde kunst de kracht heeft om te raken, te ontregelen en om publieken uit te dagen hun bestaan en betrokkenheid in een opwarmende wereld te herdenken. 

Emma Zuiderveen is wetenschapper, dichter en schrijver. In haar teksten onderzoekt Emma thema’s als eenzaamheid, lijfelijkheid en individuele en collectieve verantwoordelijkheid. In 2025 werd haar debuutroman De rest is naakt gepubliceerd. In haar poëzie vertaalt Emma de technische taal over klimaat en milieu naar een zintuiglijke en literaire vorm, en met presentaties over de forel probeert ze sympathie voor het dier te winnen. Haar wetenschappelijk onderzoek richt zich op het beter begrijpen van de milieugevolgen van nieuwe biomaterialen en de verduurzaming van de chemische industrie en de gebouwde omgeving.  

Details volgen

Sonoreille bewandelt samen met de artiesten van Forsiti’A de geluidsgolven van de stad, waar elke klank een verhaal vertelt. De artiesten, die in de straten van Brussel leven, vangen verborgen geluiden op en laten deze, na eigen interpretatie, weerklinken. Doorheen verschillende ateliers leren ze – samen met makers Max-Lena Vanden Eynde en Aisha Adepoju – de eerste kneepjes van het vak om hun verhalen te vertalen naar een audiowandeling. Laat je meedeinen in deze wereld vol klank, en zie de stad door de ogen van zij die haar als geen ander kennen. 

Forsiti’A initieert en begeleidt sociaalartistieke trajecten met kwetsbare Brusselaars. Het initiatief is een samenwerking tussen De Markten, Link=Brussel en HOBO, en beoogt een participatieve en gemeenschapsvormende werking die de schoonheid van Brussel etaleert. De artiesten worden gesteund in het ontplooien van hun artistieke talenten a.d.h.v. een jaarlijkse productie en verkennen het artistieke veld via culturele uitstappen. Waar de voorbije jaren de focus lag op theaterproducties, laat Forsiti’A de artiesten nu ook kennismaken met tal van verschillende artistieke disciplines.